ارائه چارچوب نظری بهره برداری از زمین در نظام اقتصادی اسلام و بررسی تطبیقی آن با سایر نظام های اقتصادی و قانون زمین در ایران

زمین یکی از منابع طبیعی و نعمات خدادادی است که نقش قابل توجهی در بخش های مختلف اقتصاد دارد. این مسئله در کنار کمیابی نسبی آن سبب شده تا همواره مورد توجه بشر باشد. در نظام اقتصادی اسلام با این که فقیهان گرانقدر درباره مالکیت انواع زمین و روش های بهره برداری از آن به تفصیل سخن گفته اند اما جای مطالعه نظام مند و در چارچوب نظام اقتصادی اسلام، خالی می باشد. مهم ترین سوال ما در این تحقیق رسیدن به یک چارچوب نظری جهت بهره برداری از اراضی بوده است و سوالات دیگر نیز درباره، مالکیت انواع زمین و نحوه بهره برداری بخش خصوصی از این اراضی است. فرضیه اصلی ما در مقابل این سوالات عبارتست از این که: چارچوب بهره برداری از زمین بر اساس آموزه های اسلام قابل ارائه می باشد. دو فرضیه فرعی نیز با عناوین زیر ارائه داده ایم: 1. ساختار مالکیت در نظام اسلام ماهیتی چند گانه دارد. 2. بخش خصوصی از روشهای احیا، اجاره و مشارکت می تواند از اراضی دولتی بهره برداری کند. در این پایان نامه با استفاده از تکنیک های استنادی، بررسی تطبیقی و تحلیل محتوای گزاره های آموزه های اسلامی به بررسی فرضیه های اصلی و فرعی پرداخته و در طول شش فصل توانسته ایم چارچوب نظری بهره برداری از اراضی را تبیین کرده و آن را با نظام های سرمایه داری و سوسیالیسم و نیز با قوانین زمین در ایران در سه سطح قانون اساسی؛ قانون مدنی و آیین نامه ها و قوانین بخشی، مورد مقایسه قرار دهیم. مهمترین نتایج چارچوب نظری عبارتند از: 1. مالکیت بیشتر اراضی برای دولت بوده و بخشی نیز در اختیار دولت ولی دارای مالکیت عمومی هستند. 2. بنابر مبنایی که همگام با شهید صدر اختیار کردیم این مالکیت همواره برای دولت باقی می ماند . 3. روش های مختلفی برای استفاده بخش خصوصی از این اراضی توسط شرع پیش بینی شده است. همچنین در بخش مقایسه قوانین به این نتیجه رسیدیم که برخی از قوانین مدنی با قانون اساسی درباره زمین ناسازگار است و مطابق چارچوب نظری این پایان نامه نیز نمی باشد.